De sparrenbossen van de Bourgogne-Franche-Comté ontkomen niet aan de verwoestingen van de kleine schorskever, ook wel letterzetter genoemd.

De Morvan is een van de meest getroffen gebieden (tot 1.000 meter boven de zeespiegel). In het najaar 2020 werd de schade geraamd op bijna 4 miljoen m3 voor de hele regio Bourgogne-Franche-Comté.

Sinds de winter van 2019-2020 hebben de letterzetters onder invloed van zeer gunstige klimatologische omstandigheden een hoge vlucht genomen. De afwezigheid van strenge vorst heeft het sterftecijfer van de onder de schors overwinterende soorten beperkt. Dit werd gevolgd door een explosie van de soort in april. Hoge temperaturen tot eind september zorgde vervolgens voor nieuwe vermenigvuldigingen in de hele regio.

In 2021 geen verbetering

In zijn technische nota onderstreept het Département de la Santé des Forêts (DSF) nogmaals hoe belangrijk het is rekening te houden met de klimatologische ontwikkeling in de komende maanden.

De schade van de letterzetter zal tegen het einde van het jaar nog eens een aanzienlijke sterfte onder de sparren veroorzaken, voorspellen de vertegenwoordigers van het DSF. ‘Als de groei dit voorjaar weer op gang komt, krijgen we een voortzetting van de epidemie. De populatie van de schorskeverfamilie zal alleen maar groter worden’, aldus het DSF.

‘Als de lente- en zomertemperaturen in 2021 normaal of onder normaal zijn en er overvloedig veel neerslag verdeeld over de hele regio valt, zou de schade door de letterzetters langzaam kunnen afnemen. Anderzijds zal bij aanhoudend warm en droog weer de sterfte van sparren in de bossen aanhouden.’

Bestrijding van de letterzetter

Voor alle boseigenaren in de Bourgogne-Franche-Comté zijn verplichte maatregelen afgekondigd. De prefect van de regio heeft een verplicht controlebevel uitgevaardigd dat voor alle gemeenten van de Bourgogne-Franche-Comté geldt. In dit decreet zijn voor alle particuliere en openbare boseigenaren verplichtingen vastgelegd met betrekking tot door letterzetters aangetaste sparren.

De sparren met levende letterzetters moeten zo spoedig mogelijk geindentificeerd en gekapt worden. Vervolgens moeten ze zo snel mogelijk verplaatst worden naar een gebied op meer dan 5 km van een bosmassief om ze daar te ontschorsen. Het doel is de verspreiding van de kevers van het ene naar het andere gebied te stoppen.

Preventieve maatregelen genomen

Boseigenaren moeten ook gezonde sparren (zonder letterzetters) na het kappen verwijderen en verplaatsen naar een gebied op meer dan 5 km van een bosmassief, ze daar ontschorsen of onder sproeiers opslaan. Preventieve maatregelen die van toepassing zijn voor alle kwekerijen waar de letterzetter niet voorkomt, en die erop gericht zijn te voorkomen dat er broedplaatsen ontstaan die gunstig zijn voor de ontwikkeling van letterzetters.

Een inventarisatie van de toestand met de beheerder Mathieu Mirabel

Wat is de toestand van de bossen in de Nièvre na de hittegolf van 2019?

De Nièvre heeft, samen met de Yonne en het noordelijke deel van de Côte-d’Or, te lijden gehad onder de ergste droogte tijdens de zomers van 2018 en 2019. Dit veroorzaakte een watertekort waar alle boomsoorten last van kregen. Het is de eerste keer in zestig jaar dat we in twee opeenvolgende jaren te maken hebben gehad met watertekort op een niveau dat vergelijkbaar is met de zomer van 1976.

Zijn de gevolgen hetzelfde voor de hele regio?

Wij maken ons vooral zorgen over de situatie in de laagvlakten, waar wij de grootste sterfte van grove dennen zien. Dit jaar zullen wij ook bijzondere aandacht besteden aan de eiken en beuken die, vooralsnog, geen tekenen van uitsterven vertonen.

De eiken krijgen er normaal gesproken twee tot vier jaar na de droogte last van. Tijdens deze winter hebben waarnemers van de DSF een inventarisatie van de eikenbossen gemaakt. De gevolgen van 2018 kunnen dit seizoen al worden waargenomen. De beuken hebben plaatselijk te lijden gehad van voortijdige bladval.

En in de Morvan?

De bossen daar zijn anders. Er zijn vooral sparren, dennen, douglassparren en beuken.

Het belangrijkste probleem in de Morvan betreft de sparren die sinds 2018 het slachtoffer zijn van een schorskeverepidemie. Ze worden bedreigd door de letterzetter, de meest agressieve soort onder de honderdvijftig. Deze kleine insecten van 3 tot 5 millimeter zijn parasieten die verzwakte bomen aanvallen. Ze ontwikkelen zich onder de schors, blokkeren de circulatie van het sap en veroorzaken uiteindelijk hun dood. De belangrijkste oorzaak is de opwarming.

Is er een manier om de verspreiding van de epidemie te stoppen?

Wij kappen de bomen waar de parasiet in zit om te voorkomen dat deze zich in het ecosysteem kan vermenigvuldigen en zo de epidemie zich onder alle sparren kan verspreiden. De epidemie treft vooral het noordoostelijke kwart van Frankrijk, waaronder Bourgogne-Franche-Comté.

Moeten we bang zijn voor de komende zomer?

We beleven de zachtste winter sinds het begin van de weerrecords. Het blad komt vroeg en de gevolgen kunnen ernstig zijn als we in april of mei late vorst krijgen. Als we opnieuw zo’n droog jaar krijgen, zou dat ongekend zijn. Het effect op de bomen zal dan uiteraard zeer negatief zijn.

Aart Sierksma

Bron: Le scolyte accentue ses ravages sur les forêts d’épicéas communs en plaine et dans le Morvan [Ludovic Pillevesse]